1. Jak kształtowały się wymagania izolacyjności cieplnej przegród budynków na przestrzeni lat?
Problematyka ociepleń przegród zewnętrznych w budynkach jest relatywnie młodą dziedziną budownictwa – liczy niespełna 50 lat. Aż do końca wieku XIX nie występowały żadne formalne przepisy budowlane, które mówiłyby o wymaganiach w zakresie ochrony cieplnej budynków. Jednym z początkowych dokumentów normalizacyjnych było Rozporządzenie ministerialne wydane w ówczesnym Cesarstwie Niemieckim z dn. 24 marca 1901r. Zalecało ono zwiększenie o 10% współczynnika przenikania ciepła dla ściany zewnętrznej narażonej na znaczniejsze oddziaływanie wiatru. W Polsce w pierwszej połowie XX w. grubości przegród zewnętrznych w zakresie izolacyjności termicznej były ustalane standardowo na postawie praktyki rzemieślniczej, a nie obliczeń inżynierskich, dlatego zimą w pomieszczeniach mieszkalnych utrzymywane były temperatury na poziomie 15-18°C, nierzadko nawet mniej.
Dopiero w latach 50-tych ubiegłego wieku pojawiły się pierwsze polskie normy poruszające temat izolacyjności cieplnej przegród i podające sposób obliczeń współczynnika przenikania ciepła k, natomiast pierwsze obowiązujące maksymalne wartości tego współczynnika zawarto w normie PN-64/B-03404 i były one równe k = 1,0 – 1,25 kcal/(m2∙h∙°C). Norma ta mówiła także po raz pierwszy o sprawdzaniu punktu rosy oraz obliczaniu mostków cieplnych.
Zaostrzone wymagania ochrony cieplnej budynków zostały wprowadzone wraz z normami PN-B/82-02020 oraz PN-B/91-02020 (kmax odpowiednio 0,75 W/m2∙K oraz 0,55 W/m2∙K). Ujęto w nich także m.in. maksymalne wartości współczynnika przenikania ciepła dla okien, wprowadzono ograniczenia powierzchni przegród przezroczystych oraz ustalono górne granice dla współczynnika infiltracji powietrza dla okien i drzwi balkonowych.
2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa
W rozporządzeniu Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z 1994r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, po raz pierwszy podjęto temat oszczędności energii, jako elementu strategii energetycznej państwa. Zdefiniowano pojęcie wskaźnika E, który określał zapotrzebowanie na energię końcową budynku w sezonie grzewczym. Trzy lata później w nowelizacji określono wartości graniczne tego wskaźnika. W 1999r. zastąpiono symbol k współczynnika przenikania ciepła symbolem U (zgodnie z PN-EN ISO 6949).
3. Unia a Termomodernizacja budynków
Konieczność dostosowania się do unijnych dyrektyw zobowiązała wszystkie kraje członkowskie do wdrażania krajowych, długoterminowych strategii, przepisów i rozporządzeń w zakresie oszczędności energii. Zgodnie z wytycznymi Unii, do końca roku 2020 wszystkie nowe budynki mają być budynkami o niemal zerowym zużyciu energii. Jednym z kluczowych elementów dostosowujących prawo w Polsce do wymogów unijnych, było Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z 5 lipca 2013 roku zmieniające rozporządzenie z kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Rozporządzenie to wskazało m.in. maksymalne wartości wskaźnika rocznego zapotrzebowania budynku na nieodnawialną energię pierwotną EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji i przygotowania ciepłej wody użytkowej (tab. 1.).
Tab. 1. Cząstkowe maksymalne wartości wskaźnika EP na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej
Źródło: Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2013, poz. 926)
4. Czym jest EP (Energia Pierwotna)
Nieodnawialną energią pierwotną nazywamy umowną wielkość osiągniętą przez pomnożenie wskaźnika energii końcowej przez współczynniki nakładu, które przedstawiają ustaloną ekologiczną szkodliwość danego rodzaju paliwa. Dla najbardziej konwencjonalnych paliw nieodnawialnych (węgiel, gaz, olej) współczynnik ten wynosi 1,1, dla biomasy (paliwo odnawialne) wynosi 0,2, natomiast największą wartość przyjmuje dla prądu (aż 3,0), gdyż uznano, że jego produkcja i dostarczenie do budynku mają najbardziej szkodliwy wpływ na środowisko.
Wymagania w zakresie Izolacyjności
Kolejną istotną kwestią, którą poruszyło rozporządzenie, były nowe wymagania w zakresie izolacyjności cieplnej przegród. Obniżanie wartości współczynnika przenikania ciepła dla przegród następuje obecnie w trzech etapach, co przedstawiono w tabeli 2. Rozporządzenie określiło także maksymalną możliwą powierzchnię otworów okiennych, wyznaczyło maksymalne współczynniki przenikania ciepła okien i drzwi oraz uregulowało kwestie dotyczące szczelności przegród na przenikanie powietrza.
Tab. 2. Wartości współczynników przenikania ciepła dla przegród budowlanych
Źródło: Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2013, poz. 926)
Bibliografia:
- Krause P., Steidl T.: Uszkodzenia i naprawy przegród budowlanych w aspekcie izolacyjności termicznej, PWN, Warszawa, 2017
- Steidl T.: Zmiany izolacyjności cieplnej przegród budowlanych na tle modyfikacji obowiązujących norm i przepisów, Energia i budynek, 2(12)/2008, s. 42-47
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 29 października 2012 roku w sprawie efektywności energetycznej
Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2013, poz. 926)
